سگ‌های بلاصاحب و آزاد؛ مقصران واقعی انقراض یوزپلنگ ایرانی نیستند!

نویسنده: حسین محمدی – مؤسس مجتمع آموزشی و درمانی حیوانات سزار

مقدمه

یوزپلنگ ایرانی، یکی از نادرترین و باارزش‌ترین گربه‌سانان جهان، در خطر جدی انقراض قرار دارد. با کاهش شدید جمعیت این گونه، برخی افراد به‌اشتباه سگ‌های بلاصاحب و آزاد را به‌عنوان عامل اصلی تهدید معرفی می‌کنند. در این مقاله بررسی خواهیم کرد که چرا این ادعا نادرست است و چگونه فعالیت‌های انسانی، نه سگ‌های آزاد، باعث کاهش جمعیت یوزپلنگ ایرانی شده‌اند.

نویسنده حسین محمدی – مؤسس مجتمع آموزشی و درمانی حیوانات سزار

۱. دلایل واقعی کاهش جمعیت یوزپلنگ ایرانی

۱.۱. تخریب زیستگاه؛ مهم‌ترین عامل تهدید

مهم‌ترین دلیل کاهش جمعیت یوزپلنگ، تخریب زیستگاه‌های طبیعی آن است. فعالیت‌هایی مانند:

جاده‌سازی و معدن‌کاوی که منجر به از بین رفتن یکپارچگی زیستگاه‌های یوز شده است.

گسترش شهرها و زمین‌های کشاورزی که مناطق وسیع و امن برای شکار و زادآوری را کاهش داده است.

تقسیم زیستگاه‌ها به مناطق کوچک‌تر که باعث کاهش تنوع ژنتیکی یوزها و افزایش خطر انقراض شده است.

۱.۲. تصادفات جاده‌ای؛ مرگ بی‌رحمانه یوزها

یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای یوزپلنگ ایرانی، جاده‌هایی است که از میان زیستگاه‌های این حیوان عبور کرده‌اند. بسیاری از یوزها، به‌ویژه توله‌ها، در برخورد با خودروهای سنگین جان خود را از دست داده‌اند. در برخی موارد، این تصادفات تأثیر شدیدی بر جمعیت کوچک و آسیب‌پذیر این گونه گذاشته است.

۱.۳. کاهش طعمه‌های طبیعی و شکار غیرقانونی

یوزها برای بقا به شکارهای طبیعی مانند آهو و جبیر وابسته‌اند. اما شکار بی‌رویه توسط انسان، جمعیت این طعمه‌ها را کاهش داده و یوزپلنگ‌ها را در تأمین غذا با مشکل جدی مواجه کرده است. این موضوع باعث شده برخی یوزها به دام‌های اهلی حمله کنند که درنتیجه، تعارض بین دامداران و یوزها را افزایش داده است.

۱.۴. استفاده از سگ‌های گله؛ چالش دیگری برای یوز

برخی دامداران برای محافظت از گله‌های خود از سگ‌های گله استفاده می‌کنند. این سگ‌ها که بسیار قوی و تربیت‌شده هستند، می‌توانند یوزها را از مناطق شکار دور کنند و حتی در مواردی به آن‌ها حمله کنند. بااین‌حال، این موضوع را نباید با سگ‌های بلاصاحب یکسان دانست.

۲. آیا سگ‌های بلاصاحب عامل نابودی یوز هستند؟

در سال‌های اخیر، برخی افراد تلاش کرده‌اند سگ‌های بلاصاحب را به‌عنوان مقصر اصلی کاهش جمعیت یوزپلنگ ایرانی معرفی کنند. اما این ادعاها بر پایه تحقیقات علمی و داده‌های مستند نیست.

۲.۱. تفاوت زیستگاه و رفتار تغذیه‌ای

یوزپلنگ بیشتر در مناطق بیابانی و استپی زندگی می‌کند، درحالی‌که سگ‌های بلاصاحب معمولاً در نزدیکی شهرها، روستاها و محل‌های دفع زباله دیده می‌شوند. به همین دلیل، تقابل این دو گونه در طبیعت بسیار محدود است.

بیشتر بخوانید :‌ راهنمای سفر با حیوانات خانگی

۲.۲. یوزپلنگ شکارچی ماهری است

برخلاف برخی ادعاها، یوزپلنگ‌ها شکارچیانی حرفه‌ای هستند که غذای خود را از طریق شکار آهو، جبیر و دیگر طعمه‌های وحشی تأمین می‌کنند. در مقابل، سگ‌های بلاصاحب بیشتر به زباله‌گردی یا شکار طعمه‌های کوچک‌تر مانند جوندگان می‌پردازند.

۲.۳. نبود شواهد علمی درباره تأثیر سگ‌های بلاصاحب بر کاهش جمعیت یوز

تاکنون هیچ مطالعه علمی معتبری تأیید نکرده است که سگ‌های بلاصاحب باعث کاهش جمعیت یوزپلنگ ایرانی شده‌اند. در مقابل، تحقیقات نشان می‌دهند که مهم‌ترین تهدید برای یوزها، عوامل انسانی مانند تخریب زیستگاه و تصادفات جاده‌ای است.

۳. ما انسان‌ها، مقصر اصلی انقراض یوزپلنگ ایرانی

اگر به دنبال مقصر واقعی کاهش جمعیت یوزپلنگ ایرانی باشیم، فعالیت‌های انسانی بیشترین تأثیر منفی را داشته‌اند.

ما جاده‌هایی ساخته‌ایم که زیستگاه یوزها را تکه‌تکه کرده است و با شکار بی‌رویه، طعمه‌های طبیعی آن‌ها را کاهش داده‌ایم.

ما با گسترش بی‌رویه دامداری، آن‌ها را از سرزمین‌هایشان بیرون رانده‌ایم.

۳.۱. راهکارهای پیشنهادی برای حفظ یوزپلنگ ایرانی

احداث گذرگاه‌های ایمن برای عبور یوزپلنگ‌ها از جاده‌ها

ممنوعیت شکار طعمه‌های یوزپلنگ و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر

حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی یوز و جلوگیری از توسعه نامناسب

آموزش جوامع محلی و دامداران برای همزیستی مسالمت‌آمیز با یوزها

نتیجه‌گیری

نابودی یوزپلنگ ایرانی نتیجه مستقیم فعالیت‌های انسانی است و نباید سگ‌های بلاصاحب را به اشتباه مقصر دانست. تخریب زیستگاه، تصادفات جاده‌ای، شکار غیرمجاز، و کاهش منابع غذایی یوزها، اصلی‌ترین دلایل کاهش جمعیت این گونه ارزشمند هستند. تنها با اقدامات علمی و عملی، می‌توان امید داشت که یوزپلنگ ایرانی همچنان در طبیعت ایران باقی بماند.